Kim był Roman Bratny?
Życie i służba wojskowa
Roman Jerzy Mularczyk, znany światu pod literackim pseudonimem Roman Bratny, urodził się 5 sierpnia 1921 roku w Krakowie. Jego życie było nierozerwalnie związane z burzliwymi dziejami Polski XX wieku, a szczególnie z okresem II wojny światowej. Jako młody człowiek aktywnie zaangażował się w konspirację, kończąc Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty „Agricola” Armii Krajowej. Jego odwaga i poświęcenie znalazły swoje potwierdzenie w walce w Powstaniu Warszawskim. Po upadku powstania, 5 października 1944 roku, trafił do niewoli i przebywał w niemieckim obozie jenieckim Lamsdorf, dziś znanym jako Łambinowice. To doświadczenie wojenne, naznaczone stratą i bohaterstwem, odcisnęło głębokie piętno na jego późniejszej twórczości literackiej, czyniąc go autentycznym świadkiem i kronikarzem swojego pokolenia.
Debiut i twórczość literacka
Pseudonim „Roman Bratny” po raz pierwszy pojawił się w obiegu literackim w 1944 roku, kiedy to ukazał się jego debiutancki tomik poezji zatytułowany „Pogarda”. Już ten wczesny zbiór zapowiadał poetę o wyrazistym głosie, naznaczonym doświadczeniami wojennymi. Po zakończeniu wojny, Roman Bratny kontynuował swoją edukację, studiując w Akademii Nauk Politycznych w Warszawie. Równolegle rozwijał swoją karierę publicystyczną i redakcyjną, pracując dla ważnych pism tamtych czasów, takich jak „Pokolenie”, „Nowa Kultura” czy „Kultura”. Jego aktywność w środowisku literackim i medialnym pozwoliła mu na kształtowanie dyskursu kulturalnego w powojennej Polsce. Twórczość Romana Bratnego jest niezwykle bogata i wszechstronna, obejmując ponad osiemdziesiąt tomów zawierających wiersze, opowiadania, dramaty, felietony i powieści. Jego dorobek obejmuje również scenariusze filmowe, co pokazuje jego wszechstronność jako artysty.
„Kolumbowie. Rocznik 20” – sukces i kontrowersje
Roman Bratny jako kronikarz epoki PRL
Powieść Romana Bratnego „Kolumbowie. Rocznik 20”, wydana w 1957 roku, stała się absolutnym bestsellerem i zjawiskiem kulturowym. Utwór ten nie tylko zdobył ogromną popularność wśród czytelników, ale także nadał nazwę całemu pokoleniu literatów urodzonych około 1920 roku – pokoleniu Kolumbów. Powieść, opisująca losy młodych ludzi dorastających w cieniu II wojny światowej i aktywnie uczestniczących w walce o wolność, stała się dla wielu synonimem doświadczeń ich rówieśników. Bratny, jako sam będący częścią tego pokolenia, potrafił autentycznie oddać ich emocje, dylematy moralne i heroizm. Jego proza, choć często osadzona w realiach powojennych, stanowiła swoisty komentarz do rzeczywistości PRL-u, odzwierciedlając zarówno radości, jak i gorycz tamtych lat. Stefan Kisielewski trafnie określił go jako „jedynym pisarzem polskim, którego można uznać za konsekwentnego kronikarza współczesności”, co podkreśla jego rolę w dokumentowaniu historii i życia społecznego.
Nawiązania w kulturze i późniejsze lata
Sukces powieści „Kolumbowie. Rocznik 20” przełożył się na jej adaptację w innych dziedzinach kultury. W 1970 roku powstał serial telewizyjny na jej podstawie, który również zdobył dużą popularność i przyczynił się do utrwalenia wizerunku pokolenia Kolumbów w świadomości narodowej. Roman Bratny był także postrzegany jako swoisty wzorzec męskości, często porównywany do „polskiego Hemingwaya” ze względu na obecność w jego twórczości wątków związanych z „męskimi przygodami” i myślistwem. W późniejszych latach życia jego postawa i poglądy zaczęły budzić kontrowersje. Krytyczny stosunek do opozycji demokratycznej i „Solidarności” sprawił, że jego wizerunek jako niekwestionowanego bohatera literackiego zaczął się zmieniać. Mimo tych późniejszych sporów, jego wpływ na polską literaturę i kulturę pozostaje niezaprzeczalny, a jego twórczość nadal stanowi ważny punkt odniesienia dla zrozumienia polskiej historii XX wieku. Warto wspomnieć, że jego postać została nawet sportretowana w utworze Elektrycznych Gitar „Nie pij, Piotrek” jako wzorzec „macho”.
Pokolenie Kolumbów i dziedzictwo pisarza
Ordery, nagrody i uznanie
Roman Bratny, jako jeden z najważniejszych pisarzy swojego pokolenia, doczekał się licznych wyróżnień i odznaczeń, które świadczą o jego znaczeniu dla polskiej kultury i literatury. Wśród nich warto wymienić Order Sztandaru Pracy I klasy, którym został odznaczony w 1986 roku, oraz Order Sztandaru Pracy II klasy z 1964 roku. Te prestiżowe nagrody podkreślają jego długoletnią i znaczącą działalność twórczą oraz publicystyczną. Jego twórczość, obejmująca różnorodne gatunki literackie – od poezji po scenariusze filmowe – oraz jego rola jako dokumentalisty i komentatora epoki, sprawiły, że Roman Bratny stał się postacią o trwałym miejscu w historii literatury polskiej. Jego dzieła, a zwłaszcza „Kolumbowie. Rocznik 20”, na stałe wpisały się w kanon polskiej prozy XX wieku, kształtując wyobrażenie o pokoleniu, które przeszło przez najtrudniejsze doświadczenia historyczne.
Dalsze losy i biografie związane z twórczością
Życie Romana Bratnego, podobnie jak jego twórczość, było bogate i wielowymiarowe. Zakończył życie 6 listopada 2017 roku w Radziach, pozostawiając po sobie bogaty dorobek literacki. Był mężem Ewy Bratny-Młynarskiej, z którą miał dwie córki, Julię i Berenikę. Jego biografia jest ściśle spleciona z historią Polski, a jego doświadczenia jako żołnierza Armii Krajowej i uczestnika Powstania Warszawskiego znajdują odzwierciedlenie w jego najbardziej znanych dziełach. Warto dodać, że Roman Bratny twierdził, iż poznał prawdę o zbrodni katyńskiej jeszcze w czasach konspiracyjnych, co świadczy o jego wczesnej świadomości historycznej i patriotyzmie. Pochowany jest w Panteonie Żołnierzy Walczących na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, co jest symbolicznym uhonorowaniem jego żołnierskiej postawy i zasług dla ojczyzny. Jego twórczość nadal inspiruje kolejne pokolenia pisarzy i czytelników, a biografie osób z nim związanych, jak na przykład jego córka Berenika Bratny, która udzieliła wywiadu o drodze do wolności, pomagają lepiej zrozumieć jego dziedzictwo i kontekst epoki, w której tworzył.
Dodaj komentarz